Κοινή έρευνα που διεξήγαγαν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης αποδεικνύει ότι οι μεγάλες πολυεθνικές επενδύουν «ποσά – φαντάσματα» σε άλλες μικρότερες χώρες προκειμένου να «ζαλίζουν» το χρήμα και να επιτυγχάνουν συνθήκες φοροαποφυγής αλλά και ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Κάτι τέτοιο βεβαίως γκρεμίζει τον μύθο των παραγωγικών επενδύσεων τον οποίο οι πολιτικές ηγεσίες χρησιμοποιούν ως καθρεφτάκι προς τους ιθαγενείς…
Η προσέλκυση όσο το δυνατόν περισσότερων άμεσων ξένων επενδύσεων είναι υποτίθεται το μέγα ζητούμενο για τις σύγχρονες ανταγωνιστικές οικονομίες. Και είναι ευρέως γνωστό ότι η φορολογική πολιτική της κυβέρνησης της κάθε χώρας διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Κοινή έρευνα που διεξήγαγαν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης ενισχύει την άποψη αυτή, καθώς δείχνει ότι το 40% των άμεσων επενδύσεων παγκοσμίως αφορούν «κεφάλαια-φαντάσματα» που κατευθύνονται σε «κενές κοινωνίες», στις οποίες δεν αναπτύσσονται «πραγματικές εμπορικές δραστηριότητες». Περίπου 15 τρισ. δολάρια ή το 40% των άμεσων ξένων επενδύσεων παγκοσμίως γίνονται είτε από είτε σε εταιρείες-βιτρίνες σε χώρες με χαμηλό φορολογικό καθεστώς όπως το Λουξεμβούργο.
Πρακτικά, διοχετεύουν εισοδήματα μέσα από εταιρείες-βιτρίνες ή μέσω εταιρειών ειδικού σκοπού που διαχειρίζονται τα οικονομικά εταιρειών ή τα πνευματικά τους δικαιώματα, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο τον φόρο που πληρώνουν σε άλλες χώρες.
Τέτοιες επενδύσεις «φαντάσματα» ξεπερνούν σε μέγεθος τις αυθεντικές άμεσες ξένες επενδύσεις και αντιστοιχούν στην ετήσια παραγωγή της Κίνας και της Γερμανίας μαζί.
Μοναδικό κριτήριο για την επένδυση, σε ό,τι αφορά το 40% των περιπτώσεων, είναι το φορολογικό. Για την ακρίβεια η φοροαποφυγή! Κατευθύνονται δηλαδή σε χώρες με μηδενική ή τέλος πάντων αμελητέα φορολόγηση, στις οποίες τα κεφάλαια δεν πρόκειται να επενδυθούν σε κάποια παραγωγική δραστηριότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι επενδύσεις της Apple, οι οποίες κατευθύνονται κατά κύριο λόγο στη θυγατρική της στην Ιρλανδία δίχως να παράγει η αμερικανική πολυεθνική κανένα από τα προϊόντα της εκεί.
«Ένα μεγάλο μέρος των κεφαλαίων που επενδύουν οι μεγάλες επιχειρήσεις στο εξωτερικό αφορούν κεφάλαια-φαντάσματα. Και ο σκοπός των επενδύσεων αυτών, που ουσιαστικά δεν αφορούν τίποτε περισσότερο από τοποθετήσεις κεφαλαίων, είναι η ελαχιστοποίηση του φορολογικού λογαριασμού που πληρώνουν οι πολυεθνικές» σημειώνουν σε συνέντευξή τους στους «Financial Times» οι Γιανίκ Ντάμγκααρντ, Τόμας Ελκιερ και Νιλς Γιόγανσεν. Οι τρεις ερευνητές διευκρινίζουν ότι το 2010 το ποσοστό αυτό των «κεφαλαίων-φαντασμάτων» ως προς το σύνολο των άμεσων ξένων επενδύσεων ήταν 31%. Το 2017 είχε εκτιναχθεί στο 38%.
Αίσθηση προκαλεί το ότι, σύμφωνα με την έρευνα, σχεδόν το ήμισυ των άμεσων ξένων επενδύσεων-φαντασμάτων απορροφώνται από δύο χώρες-μέλη όχι μόνο της ΕΕ αλλά και της ευρωζώνης (θεωρούνται μάλιστα απόλυτα προσηλωμένες στην ιδέα της ευρωπαϊκής σύγκλισης και ολοκλήρωσης, ακόμα και της ομοσπονδιοποίησης της Ευρώπης). Πρόκειται για το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία. Τις δύο επόμενες θέσεις στη λίστα καταλαμβάνουν δύο γνωστοί φορολογικοί παράδεισοι, τα βρετανικά Παρθένα Νησιά και οι Βερμούδες.
Το παράδειγμα της Apple είναι κραυγαλέο: «Η Apple δεν σχεδιάζει, ούτε αναπτύσσει ούτε παράγει τα iPhone και τα άλλα προϊόντα της στην Ιρλανδία, ωστόσο μια από τις πιο σημαντικές άμεσες επενδύσεις των ΗΠΑ στο εξωτερικό είναι η συμμετοχή της Apple στην ιρλανδική θυγατρική της», σημειώνει ο Μπραντ Σέτσερ, οικονομολόγος στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων της Νέας Υόρκης. Εξάλλου, τα δύο τρίτα των άμεσων ξένων επενδύσεων που προσελκύει η Ιρλανδία χαρακτηρίζονται ως επενδύσεις-φαντάσματα.
Σε ορισμένες χώρες οι επενδύσεις-φαντάσματα έχουν εκτιναχθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, αντιστοιχούσαν στο 3% του συνόλου το έτος 2009, ενώ το 2017 έφθασαν στο 18%. «Η έρευνα του ΔΝΤ και του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης δίνει στη διεθνή κοινότητα αλεύρι για να αλέσει» σημειώνει ο ρεπόρτερ της γαλλικής οικονομικής εφημερίδας «Les Échos» Ζαν-Φιλίπ Λουί.
Η ιδέα υιοθέτησης ενός διεθνούς φορολογικού πλαισίου επανέρχεται και πάλι στην ημερήσια διάταξη της διεθνούς κοινότητας. «Κάναμε πρόοδο στο ζήτημα αυτό, τώρα πρέπει να εφαρμόσουμε συγκεκριμένα μέτρα» δήλωσε στο περιθώριο της συνόδου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Η γαλλική πρόταση συνίσταται εν προκειμένω στη φορολόγηση των μεγάλων διεθνών τεχνολογικών ομίλων (GAFA). Συναντά, ωστόσο, σθεναρή αντίσταση από τις πολυεθνικές, τις οποίες εξάλλου υποστηρίζει αναφανδόν ο Λευκός Οίκος.
Μια νέα μεταρρυθμιστική προσπάθεια στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ, στην οποία συμμετέχουν περίπου 130 χώρες, περιλαμβάνει ορισμένες καλύτερες ιδέες για την καταπολέμηση των άμεσων ξένων επενδύσεων «φαντασμάτων».
Πηγή: Το Βήμα
