Χρειάστηκε να περάσουν 41 ολόκληρα χρόνια από την ιστορική επιχείρηση της ΠΑ «ΝΙΚΗ» στην φλεγόμενη από την τουρκική εισβολή Κύπρο για να μπορέσει η ελληνική πολιτεία να αναγνωρίσει επίσημα την συμβολή στην άμυνα της Κύπρου των πληρωμάτων των αεροσκαφών και των Καταδρομέων που επέβαιναν σε αυτά.
Χρειάστηκε να περάσουν 41 χρόνια για να αναγνωρίσει η ελληνική πολιτεία μόνο και μόνο την ύπαρξή(!) των ηρώων αυτών καθώς όλοι προσποιούνταν πως η συγκεκριμένη επιχείρηση λες και αφορούσε κάποιο άλλο κράτος, στην καλύτερη των περιπτώσεων ή ακόμη ακόμη ότι αυτή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.
Τελικά σήμερα 5 Νοεμβρίου του 2015 η Πολεμική Αεροπορία τιμά στο Μέγαρο Μουσικής σε επίσημη εκδήλωση τους μαχητές της Κύπρου (Αεροπόρους και Καταδρομείς) που έλαβαν την διαταγή «Κύριοι, πάμε Κύπρο» στις 21 Ιουλίου του 1974 παρόντος του Υπουργού Αμυνας Πάνου Καμμένου, του αναπ. υπουργού Δ. Βίτσα και των Αρχηγών ΓΕΕΘΑ, ΓΕΣ και ΓΕΝ, ενώ θα μιλήσει ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος Χρ. Βαϊτσης.
Στην επίσημη εκδήλωση θα είναι παρόντες και τα 60 εν ζωή μέλη των πληρωμάτων των 15 αεροσκαφών Noratlas της 354Μοίρας Μεταφορών που εκτέλεσαν εκείνη την παράτολμη και αυτοκτονική (με βάση τα όσα γνωρίζουμε σήμερα) νυκτερινή επιχείρηση της 21ης προς 22α Ιουλίου.
Πάνω από όλα όμως η Πολιτεία, η ΠΑ και οι ΕΔ γενικότερα τιμούν τους νεκρούς της αποστολής εκείνης των 4 Αεροπόρων και των 29 Καταδρομέων που ξεψύχησαν στην πίστα του αεροδρομίου της Λευκωσίας «θαμμένοι» μέσα στα συντρίμμια του «ΝΙΚΗ 4» ή λαβωμένοι θανάσιμα στην άτρακτο του «ΝΙΚΗ 6».
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Στην ίδια εκδήλωση τιμήθηκαν και οι 24 εν ζωή (από τους 87 συνολικά) Αεροπόροι των πληρωμάτων των αεροσκαφών C-47 του Εκστρατευτικού Σώματος Κορέας (ΕΚΣΕ) που έδωσαν διαπιστευτήρια θάρρους και ελληνικής ψυχής στους ουρανούς της κορεατικής Χερσονήσου το 1950 με 55 πολεμώντας για το ύψιστο ιδανικό των λαών την ελευθερία.
Δεν πρόκειται για μια ξερή και τυπική εκδήλωση που ως σκοπό έχει να τιμήσει κάποιους ήρωες χωρίς παράσημα, αλλά για κάτι πιο ουσιαστικό: Ότι γνωρίζοντας το παρελθόν μας και τιμώντας το, ίσως αποφύγουμε να το επαναλάβουμε αυτό και τα λάθη του.
Και σήμερα η υπενθύμιση αυτή έχει κάτι παραπάνω από συμβολική χειρονομία: Αυτό γιατί εκείνες τις ημέρες πληρώσαμε την έλλειψη εξοπλισμού, πληρώσαμε την έλλειψη των κατάλληλων μέσων για την αποστολή αυτή και το χειρότερο είναι ότι υπάρχει ο κίνδυνος όλα αυτά να τα ξαναζήσουμε εάν συνεχίσουμε την ίδια αυτοκτονική πορεία που έχουμε πάρει σήμερα. Και αυτό πρέπει να γίνει κτήμα μας και μνήμη, ζωντανή μνήμη, για να μην επαναληφθεί ξανά.
Η επιχείρηση "ΝΙΚΗ"
Μέσα στο γενικό κλίμα αποδιοργάνωσης και ηττοπάθειας που βρέθηκαν οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις τον Ιούλιο του ΄74 μετά την τουρκική εισβολή και αφού η εφαρμογή των προβλεπομένων σχεδίων ενίσχυσης της Κύπρου (κυρίως αεροπορική προσβολή των δυνάμεων απόβασης), είχε με τον ένα ή άλλο τρόπο ακυρωθεί, αποφασίστηκε η αερομεταφορά στην Κύπρο μιας Μοίρας Καταδρομών.
Κάτω από το φως των στοιχείων που έχουν γίνει γνωστά, η αποστολή αυτή δεν μπορεί παρά να χαρακτηρισθεί ανεπιφύλακτα ως αυτοκτονική. Το ότι δεν κατέληξε στην ολική καταστροφή των αεροσκαφών και της δύναμης που απεστάλη, οφείλεται κατά πρώτο λόγο στην αυτοθυσία, την γενναιότητα, και τις ικανότητες του συνόλου των Αεροπόρων και Καταδρομέων που έλαβαν μέρος σε αυτή.
Κατά δεύτερο λόγο οφείλεται στην τύχη.
Η πτήση των μεταγωγικών προβλέπονταν να γίνει με άκρα μυστικότητα, από την αεροπορική βάση της Σούδας στην Κρήτη, μεταφέροντας την Α΄ Μοίρα και 25 άνδρες της Γ΄Μοίρας Καταδρομών με τον οπλισμό της.
Είκοσι αεροσκάφη Nord 2501 Noratlas και δέκα C-47 Dakota της 354 Μοίρας Μεταφορών “Πήγασος” διατέθηκαν για την μεταφορά της Μοίρας.
Τα αεροσκάφη θα απογειώνονταν κατά την διάρκεια της νύχτας, θα πετούσαν χωρίς συνοδεία μαχητικών, σε χαμηλό ύψος, σε σιγή ασυρμάτου, με τα φώτα πορείας σβηστά και χωρίς οπτική επαφή μεταξύ τους. Τελικός προορισμός το αεροδρόμιο της Λευκωσίας, προσγείωση σε αυτό, αποβίβαση των καταδρομέων και άμεση επιστροφή των αεροσκαφών στην Ελλάδα.
Το “σχέδιο” προέβλεπε να αρχίσουν οι απογειώσεις στις 22.30 της 21ης Ιουλίου με χρονικό διαχωρισμό αεροσκαφών 5΄ έτσι ώστε να έχουν όλα απογειωθεί μέχρι τα μεσάνυχτα. Η πτήση προς την Κύπρο, η αποβίβαση των καταδρομέων και του υλικού και η επιστροφή έπρεπε να γίνουν υπό πλήρες σκότος, για την αποφυγή εντοπισμού από την Τουρκική αεροπορία.
Υπήρξε ρητή διαταγή, σε καμία περίπτωση να μην προσγειωθεί αεροσκάφος στην Κύπρο με το φως της ημέρας.
Οι απογειώσεις ξεκίνησαν στις 22:30.
Το σχέδιο απογειώσεων εφαρμόστηκε όσον αφορά τα πέντε πρώτα αεροσκάφη, αλλά από εκεί και πέρα υπήρξαν καθυστερήσεις, (σύμφωνα με ορισμένες εκδοχές σκόπιμες) με αποτέλεσμα να δοθεί διαταγή να ακυρωθούν οι απογειώσεις, αφήνοντας πέντε Νοράτλας και όλα τα Ντακότα με το υλικό πίσω.
Τελευταίο απογειώθηκε το Νοράτλας με τον κωδικό “Νίκη 15″, (15ο στην σειρά απογειώσεων) έξω από τα χρονικά όρια, και παρά την εντολή να ακυρώσει.
Όταν απογειώθηκαν και τα 15 Νοράτλας το Κέντρο Επιχειρήσεων της 115 Π.Μ έστειλε το σχετικό σήμα στο 28ο ΑΤΑ (Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας), και στο ΓΕΑ. Με την σειρά τους το 28ο ΑΤΑ ή το ΓΕΑ ενημέρωσε το ΑΕΔ (Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων) το οποίο ενημέρωσε το ΓΕΕΦ (Λευκωσία) σε απλή γλώσσα και χωρίς κωδικοποίηση(!) με το παρακάτω σήμα: “Έρχονται τα 15 πορτοκάλια”!
Τα αεροσκάφη ακολούθησαν πορεία πάνω από την πόλη των Χανίων, ανέβηκαν σε ύψος 7000 ποδών, πέρασαν από τα Λευκά Όρη, κατέβηκαν στα 500 περίπου πόδια και από εκεί ακολούθησαν μια πορεία νοτιο-ανατολική μέχρι ένα σημείο 34° Β.και 27° Α, και από εκεί γύρισαν ανατολικά με κατεύθυνση την Κύπρο.
Σε όλη την διάρκεια της πτήσης δεν υπήρχαν ραδιοβοηθήματα, αφού αυτά ήσαν εκτός ενεργείας λόγω της εμπόλεμης κατάστασης, ούτε σημεία αναφοράς για προσανατολισμό, και εδώ επιστρατεύθηκαν οι ικανότητες των ραδιοναυτίλων. Τα Νοράτλας δεν πετούσαν σε σχηματισμό, ούτε είχαν οπτική επαφή μεταξύ τους. Πετούσαν ανεξάρτητα, με μια γενική ιδέα του που περίπου πετούσε το προηγούμενο ή το επερχόμενο αεροσκάφος.
Αρκετά από αυτά παρουσίασαν βλάβες, όμως τα πληρώματά τους κατάφεραν να φτάσουν στον προορισμό τους.
Φτάνοντας πάνω από το νησί, παρατήρησαν μεγάλες πυρκαγιές στο Όρος Τρόοδος, οι οποίες είχαν ανάψει απο τους βομβαρδισμούς των Τούρκων. Αυτές οι πυρκαϊές ήσαν η πηγή των αναλαμπών στον ορίζοντα που είχαν βοηθήσει στον προσανατολισμό πολλών αεροσκαφών κατά την προσέγγισή τους στην Κύπρο. Μερικά αεροσκάφη δέχτηκαν αραιά πυρά από τις διάσπαρτες Τουρκοκυπριακές θέσεις, αλλά χωρίς τα πληρώματά τους να ανησυχήσουν ιδιαίτερα.
Ένα-ένα τα μεταφορικά άρχισαν την κάθοδό τους προς το αεροδρόμιο της Λευκωσίας, όταν διαπίστωσαν ότι δέχονταν σφοδρά αντιαεροπορικά πυρά, αν και απ’ ότι γνώριζαν, το αεροδρόμιο ευρίσκετο μέχρι εκείνη την στιγμή σε ελληνικά χέρια.
Η ώρα ήταν λίγο μετά τις 02.00 της 22ας Ιουλίου.
Πριν την αναχώρηση της αποστολής, τα πληρώματα των Νοράτλας ενημερώθηκαν ότι οι Κυπριακές δυνάμεις οι οποίες είχαν τον έλεγχο του αεροδρομίου, είχαν ειδοποιηθεί για την άφιξη των Ελληνικών αεροσκαφών και είχαν διαταχθεί να μην ανοίξουν πυρ κατά την προσέγγισή τους. Υπάρχουν πολλές αλληλοσυγκρουόμενες εκδοχές για το αν δόθηκε τέτοια διαταγή, τι περιείχε, σε ποιους δόθηκε και απο ποιους, και πότε.
Γεγονός είναι ότι τα αεροσκάφη που επιχειρούσαν να προσγειωθούν, δέχθηκαν καταιγιστικά πυρά απο πολλές κατευθύνσεις, μέσα και έξω απο το αεροδρόμιο.
Τα πυρά προέρχονταν από Ελληνοκυπριακές θέσεις αντιαεροπορικών, καθώς και από διάφορους πολίτες που είχαν πάρει θέσεις γύρω απο το αεροδρόμιο και έβαλαν κατά των Νοράτλας με ότι όπλο είχαν διαθέσιμο.
Αργότερα, απο διάφορες μαρτυρίες προέκυψε ότι, περιμένοντας Τουρκική επίθεση, και μη γνωρίζοντας ότι θα έρχονταν ενισχύσεις από την Ελλάδα, θεώρησαν ότι τα αεροσκάφη που πλησίαζαν ήσαν σίγουρα τουρκικά.
Όταν καθυστερημένα διαπιστώθηκε ότι τα αεροσκάφη που επιχειρούσαν να προσγειωθούν ήσαν Ελληνικά, τα πυρά απο το έδαφος άρχισαν να αραιώνουν και τέλος σταμάτησαν. Ήταν όμως πλέον αργά για δύο απο τα Νοράτλας και 33 αεροπόρους και καταδρομείς.
Τελευταίο, και λίγο πριν το πρώτο φως προσγειώθηκε το “Νίκη 15″ που μετέφερε τα πυρομαχικά της Α΄Μοίρας Καταδρομών. Όλα τα αεροσκάφη που προσγειώθηκαν στην Λευκωσία απογειώθηκαν για το ταξίδι της επιστροφής, εκτός απο το άτυχο “Νίκη 4″ και τρία ακόμη Νοράτλας.
Το “Νίκη 3″ που παρουσίασε βλάβη στον ένα κινητήρα, το “Νίκη 7″ που είχε καταστραφεί σχεδόν ολοσχερώς και το “Νίκη 12″ το οποίο έμεινε απο καύσιμα. Και τα τρία Νοράτλας πυρπολήθηκαν απο τις Κυπριακές δυνάμεις με διαταγή του Ελληνικού Αρχηγείου Αεροπορίας, προφανώς για να μην υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν την συμβολική αυτή Ελληνική επέμβαση στην Μάχη της Κύπρου.
Τα υπόλοιπα αεροσκάφη, κάνοντας οικονομία καυσίμων και πετώντας πάντα χαμηλά για την αποφυγή εντοπισμού απο την Τουρκική Αεροπορία, άρχισαν να προσγειώνονται στην Σούδα και στο Ηράκλειο, εκτός από 4 που προσγειώθηκαν στην Ρόδο λόγω έλλειψης καυσίμων και ζημιών που προκλήθηκαν απο τα πυρά που δέχτηκαν στην Λευκωσία.
Δύο απο τα Νοράτλας που απογειώθηκαν από την Σούδα, δεν προσγειώθηκαν ποτέ στην Κύπρο: Το “Νίκη 13″, δήλωσε ότι έχασε τον προσανατολισμό του και προσγειώθηκε στην Ρόδο. Το “Νίκη 14″, φτάνοντας πάνω απο την Κύπρο όταν είχε πια ξημερώσει, ακολούθησε τις διαταγές και προσγειώθηκε στη Ρόδο.
