 |
| 2 Ιούνη 1941... κάτοικοι του χωριού Κοντομαρί Χανίων, λίγο πριν την μαζική εκτέλεση των ανδρών του χωριού που ακολούθησε ως αντίποινα των Γερμανών στην αντίσταση του Κρητικού λαού. |
Ο Ιούνιος του 1941 ήταν από τους πιο δύσκολους μήνες στην ιστορία της Κρήτης, όχι μόνο γιατί λίγες ημέρες πριν οι εισβολείς Γερμανοί είχαν παγιώσει τις θέσεις τους στο νησί, αλλά και μόλις άρχιζε μια εκστρατεία εκδίκησης με μαζικές εκτελέσεις και δολοφονίες αμάχων, αλλά ανυπόταχτων Κρητικών.
Όταν στις 31 Μαΐου 1941 οι Γερμανοί, ολοκληρώνοντας την από αέρος κατάληψη της Κρήτης, διαπίστωναν τις, απρόβλεπτα, μεγάλες απώλειες τους, συνειδητοποιούσαν ότι για την κυριαρχία τους στη Μεγαλόνησο δεν θα αρκούσε η αποχώρηση των Σύμμαχων, αλλά και η υποταγή του Κρητικών. Η μαζική συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού στην αποτροπή της εισβολής προκάλεσε το θάνατο χιλιάδων Γερμανών στρατιωτών, την ακύρωση κάθε παρόμοιας εισβολής στο μέλλον, αλλά και την οργή των κατακτητών. Η εντολή αντιποίνων του πρώτου διοικητή Κρήτης, πτέραρχου Κουρτ Στουντεντ, ήταν σαφής: εκτελέσεις χωρίς ειδικά δικαστήρια, καταστροφές χωριών και επίδειξη ισχύος με τη μέγιστη ταχύτητα και σκληρότητα.
Αντίσταση
Από την ίδια ημέρα της απόβασης στο Μάλεμε, σε πολλά χωριά του Νομού Χανίων δημιουργήθηκαν αυθόρμητα αντιστασιακές ομάδες. Χαρακτηριστικά, οι κάτοικοι της Κανδάνου, παρά την πλήρη επίγνωση του άτοπου αγώνα, πήραν απόφαση αντίστασης με κάθε κόστος, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Δεν μπορούμε να τους υποδεχτούμε με σημαίες»... Οι Γερμανοί, προσπαθώντας να εμποδίσουν τις Συμμαχικές Δυνάμεις που αποχωρούσαν μέσω του λιμανιού της Παλαιοχώρας, αποκόβοντας τους δρόμους ανεφοδιασμού τους, αφού πρώτα βομβάρδισαν την Κάνδανο, εν συνεχεία μονάδα τους υπό τον ταγματάρχη Σέτε κινήθηκε οδικά προς το χωριό. Στις 21, 22 και 24 Μαΐου, η Κάνδανος και η ευρύτερη περιοχή Σελίνου μετατρέπονται σε πεδία αιματηρών συγκρούσεων, με τους εισβολείς να έχουν πάνω από 70 νεκρούς, δεκάδες τραυματίες, ενώ αφήνουν πίσω τους σημαντικό οπλισμό που αξιοποιείται από τους, σχεδόν άοπλους, Κρητικούς.
Έχοντας ολοκληρώσει την κατάληψη του λιμανιού της Παλαιοχώρας, οι Γερμανοί ξεκινούν τα αντίποινα στις περιοχές που συνάντησαν τη μεγαλύτερη αντίσταση. Στις 2 Ιουνίου 1941, μια μονάδα αλεξιπτωτιστών του 11ου Γερμανικού Σώματος Αεροπορίας κάνει την πρώτη «στάση θανάτου» στο χωριό Κοντομαρί, κάτοικοι του οποίου συμμετείχαν ενεργά στην απόκρουση της εισβολής.
Οι Γερμανοί, με επικεφαλής τον υποσμηναγό Χορτς Τρέμπες, περικυκλώνουν το χωριό και εν συνεχεία συγκεντρώνουν τους κατοίκους σε ξέφωτο του.
Οι ανυποψίαστοι μέχρι τότε χωρικοί καταλαβαίνουν τη φρίκη που θα ακολουθούσε μόνο όταν οι Γερμανοί ξεχωρίζουν 23 άνδρες από τα γυναικόπαιδα, τα οποία δεν αφήνουν να πλησιάσουν πυροβολώντας τα στα πόδια. Όταν οι στρατιώτες σηκώνουν τα όπλα είναι πλέον αργά. Ενδεικτικό της διαστροφικής παράκρουσης των δολοφόνων είναι τα παρακάτω.
Ο επικεφαλής του «τιμωρητικού αποσπάσματος» Τρέμπες λέει στους μελλοθανάτους λίγο πριν δολοφονηθούν ότι «όποιος θέλει τώρα μπορεί να φύγει», ώστε το ανθρωποκυνηγητό να έχει περισσότερο «ενδιαφέρον», ενώ μαρτυρίες μιλούν για Γερμανούς που χόρευαν πάνω στα πτώματα... Η σφαγή στο Κοντομαρί, εκτός από μνημείο φρίκης, αποτέλεσε την πρώτη εκτέλεση αμάχων στην Ευρώπη, καθώς και τραγικό προοίμιο για όσα επακολούθησαν.
Οι Γερμανοί, μη λησμονώντας την αντίσταση των κατοίκων της Κανδάνου, επιστρέφουν εκεί το βράδυ της 2ας Ιουνίου 1941 αρχικά βομβαρδίζοντας και εν συνεχεία περικυκλώνοντας το χωριό. Μπαίνοντας στην Κάνδανο την επόμενη ημέρα το πρωί με επικεφαλής το στρατηγό Λίμπερτ, καλούν με προκηρύξεις τους κατοίκους να επιστρέψουν στα σπίτια τους, ενώ μέσω μεγαφώνων μοιράζουν διαβεβαιώσεις ότι δεν θα πειράξουν κανέναν. Όταν διαπιστώνουν ότι οι εγγυήσεις τους δεν πείθουν τους κατοίκους, ο Γερμανός διοικητής, αφού χαιρετάει ναζιστικά, διαβάζει μεγαλόφωνα την εντολή καταστροφής της Κανδάνου και εξόντωσης των κατοίκων της. Τα τάγματα θανάτου μετατρέπουν τον τόπο σε Κόλαση. Δολοφονούν υπερήλικες άνδρες και γυναίκες που δεν είχαν μπορέσει να φύγουν, πυρπολούν και ανατινάζουν σπίτια, λεηλατούν καταστήματα και κατακρεουργούν ζώα. Το ολοκαύτωμα επιταχύνει το λάδι της χρονιάς που τρέχει στους δρόμους μετατρέποντας σπίτια και καταστήματα σε καιόμενη βάτο. Η ολική καταστροφή της Κανδάνου και η εν συνεχεία απαγόρευση κάθε ανοικοδόμησης της αποτελούσαν μήνυμα παραδειγματισμού απέναντι στις επερχόμενες πράξεις αντίστασης στη Μεγαλόνησο.
Αποχωρώντας οι εισβολείς, εκτός από θάνατο, καπνισμένα κτίρια και σωρούς ερειπίων, αφήνουν πίσω τους δύο μοναδικά διαχρονικά μνημεία βαρβαρότητας. Στις δύο εισόδους του μαρτυρικού χωριού τοποθετούν αντίστοιχες πινακίδες, στις οποίες επιβεβαιώνουν την αντίσταση ανδρών, γυναικών και ιερέων, λένε ψέματα για πισώπλατα κτυπημένους εισβολείς και περιγράφουν ανορθόγραφα τα «κατορθώματα» τους.
Μνημεία βαρβαρότητας
Η πρώτη πινακίδα έγραφε: «Διά την κτηνώδη δολοφονία Γερμανών αλεξιπτωτιστών, αλπινιστών και του μηχανικού από άνδρες, γυναίκες, παιδιά και παπάδες μαζί και διότι ετόλμησαν να αντισταθούν κατά του μεγάλου Ράιχ κατεστράφη την 3η/6/41 η Κάνδανος εκ θεμελίων διά να μην επανοικοδομηθεί πλέον ΠΟΤΕ», ενώ η δεύτερη: «Ως αντίποινον των οπλισμένων πολιτών ανδρών και γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερμανών στρατιωτών κατεστράφη η Κάνδανος». Δύο χρόνια μετά, τοποθετείται και μία τρίτη που αναφέρει: «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος. Κατεστράφη προς εξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανών Στρατιωτικών».
Το Κοντομαρί και η Κάνδανος ήταν τα πρώτα, αλλά όχι τα μοναδικά, μαρτυρικά χωριά της Μεγαλονήσου. Μόνο μέσα στο καλοκαίρι του 1941, πάνω από 2.000 Κρητικοί θυσιάστηκαν στον αγώνα κατά του φασισμού, κάθε χωριό της Κρήτης θρηνεί τους δικούς του νεκρούς, ενώ όλοι έχουν να μιλήσουν για ιστορίες γερμανικής θηριωδίας. Π.χ. μόνο στο χωριό Κακόπετρο, τον ίδιο μήνα, πέντε γυναίκες και ένα νήπιο δολοφονούνται μέσα στο σπίτι τους, ενώ στο ίδιο χωριό υπήρξε μητέρα που έκανε το τραπέζι στους μετέπειτα δολοφόνους των τεσσάρων παιδιών της... Κι αν τα παραπάνω γεγονότα προκαλούν θλίψη και περηφάνια στους σημερινούς Κρητικούς, στους αντίστοιχους Γερμανούς πρέπει να προκαλούν διαχρονική ντροπή, αφού καμία από τις παραπάνω θηριωδίες ούτε τιμωρήθηκε ούτε, φυσικά, αποζημιώθηκε...
Έγκλημα πολέμου με φωτογραφική κάλυψη
Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ... κάλυψη της ομαδικής δολοφονίας στο Κοντομαρί Χανίων αποτελεί μια ακόμα απόδειξη της φρικαλέας μεθοδικότητας με την οποία λειτουργούσαν οι ναζιστές δολοφόνοι. Ο φωτογράφος του εγκλήματος πολέμου, Γερμανός υπολοχαγός Franz-Peter Weixler, που υπηρετούσε ως ανταποκριτής προπαγάνδας της Βέρμαχτ, αναφέρει σε μαρτυρία του, που χρησιμοποιήθηκε στη δική της Νυρεμβέργης, την ιστορία των καρέ της φρίκης.
Όταν βρισκόταν στα Χανιά, ένας Γερμανός αξιωματικός του ζήτησε να έρθει μαζί του το απόγευμα για να δει «κάτι πολύ ενδιαφέρον», που δεν ήταν άλλο από τα αντίποινα για το θάνατο Γερμανών στρατιωτών. Στο δρόμο για το Κοντομαρί ο επικεφαλής του 50μελούς αποσπάσματος θανάτου Χορτσς Τρέμπες «ντοπάρει» τους στρατιώτες, δείχνοντας τους πτώματα Γερμανών σε αποσύνθεση: «Κοντά στο χωριό Μάλεμε σταματήσαμε και ο Τρέμπες μας έδειξε αρκετά πτώματα στρατιωτών, προφανώς σε στάδιο αποσύνθεσης. Υποκινούσε το μίσος των αντρών εναντίον του πληθυσμού. Συνεχίσαμε την πορεία μας για το χωριό Κοντομαρί. Οι άντρες βγήκαν από τ' αυτοκίνητα και όρμησαν στα σπίτια της μικρής κοινότητας. Έβγαλαν όλους τους κατοίκους από τα σπίτια τους -άντρες, γυναίκες, παιδιά- και τους συγκέντρωσαν στη μικρή πλατεία. Στο μεταξύ, σε ένα σπίτι βρέθηκε το σακάκι ενός αλεξιπτωτιστή με μια τρύπα από σφαίρα στην πλάτη.
Ο Τρέμπες, αφού το εξέτασε, έδωσε εντολή να κάψουν το σπίτι. Ένας άντρας παραδέχτηκε ότι είχε σκοτώσει Γερμανό αλεξιπτωτιστή αλλά δεν ήταν δυνατόν να καταδικάσουμε κανέναν από τους άλλους για εγκλήματα ή λαφυραγωγία και ως εκ τούτου πρότεινα στον Τρέμπες να μην προβεί στην εκτέλεση του σχεδίου και να μας δώσει εντολή να επιστρέφουμε παίρνοντας εκείνον τον άντρα μαζί μας. Όμως εκείνος ξεχώρισε όλους τους άντρες από το πλήθος και δήλωσε στις γυναίκες -μέσω του διερμηνέα- ότι θα τους εκτελέσουν και ότι πρέπει να τους θάψουν μέσα σε δύο ώρες.
Όταν ο Τρέμπες γύρισε την πλάτη του για μερικά λεπτά κατάφερα να διευκολύνω εννέα άντρες να δραπετεύσουν. Κατόπιν ο Τρέμπες έβαλε τους άντρες να σχηματίσουν ένα ημικύκλιο, έδωσε τη διαταγή του πυροβολισμού και σε περίπου δεκαπέντε δευτερόλεπτα όλα είχαν τελειώσει».
Ο φωτογράφος, εκτός από τον Τρέμπες, αναφέρει ως εμπνευστή της ομαδικής δολοφονίας τον ίδιο τον Χέρμαν Γκέρινγκ, δεξί χέρι του Χίτλερ. Οι αυτόπτες μάρτυρες δεν επιβεβαιώνουν ούτε ότι ο φωτογράφος ήταν αντίθετος με την ομαδική εκτέλεση ούτε ότι έσωσε εννέα κατοίκους. Οι τελευταίοι μάλιστα αναφέρουν ότι ο Franz-Peter Weixler επισκέφθηκε τον τόπο του μαρτυρίου το 1955. Οι συγγενείς των θυμάτων κουβέντιασαν, τον κέρασαν στο καφενείο του χωριού, αλλά στο τέλος του είπαν: "Ήπιαμε τις τσικουδιές μας, τηρήσαμε τα έθιμα μας και τη μεγαλοσύνη του λαού μας, τώρα δρόμο!"»... ■
Πηγή : Εφημερίδα ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Ο φωτογράφος του Κοντομαρί
Franz Peter Weixler. Γερμανός υπολοχαγός ο οποίος υπηρετούσε ως ανταποκριτής προπαγάνδας για την wehrmacht. Κατέγραψε με το φωτογραφικό φακό του το έγκλημα πολέμου στο Κοντομαρί
Μια ακολουθία φωτογραφιών οι οποίες από συνηθισμένες στην αρχή αναπάντεχα μετατρέπονται σε απεικόνιση μιας φρικτής κι αναπόφευκτης σφαγής. Λίγο αργότερα το 1941 ο Weixler απολύθηκε από τη θέση του ως στρατιωτικός ανταποκριτής της Βέρμαχτ διωκόμενος για πολιτικούς λόγους και για το ότι βοήθησε κάποιον Κρητικό να διαφύγει. Τον Ιανουάριο του 1944 συνελήφθη για εσχάτη προδοσία, λόγω διαρροής χωρίς λογοκρισία των συγκεκριμένων φωτογραφιών αποδεικνύοντας της θηριωδίες τον ναζί στην Κρήτη, και φυλακίστηκε από την γκεστάπο. Παρέμεινε στη φυλακή μέχρι σχεδόν το τέλος του πολέμου και από το σπίτι του στο Μόναχο, τον Νοέμβριο του 1945 κατά τη διάρκεια της δίκης του Göring στη Νυρεμβέργη, ο Weixler έδωσε γραπτή κατάθεση ως αυτόπτης μάρτυρας σχετικά με τη σφαγή στο Κοντομαρί. Τα αρνητικά του από το Κοντομαρί ανακαλύφθηκαν στα γερμανικά αρχεία στις αρχές του 1980 και οι φωτογραφίες του έγιναν ευρέως γνωστές.
.jpg)
.jpg)
