Η φράση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκη, Σάββατο βράδυ στη Βουλή, για την ανάγκη να καθιερωθεί και στην Ελλάδα ένα παράλληλο τραπεζικό σύστημα, έκανε αίσθηση και παραξένεψε πολλούς. Ορισμένοι αδαείς, νόμισαν ότι βρήκαν την ευκαιρία να επιτεθούν ξανά και να κατηγορήσουν τη κυβέρνηση για υλοποίηση σεναρίων τύπου Βαρουφάκη. Αλλοι, που κατάλαβαν τι ακριβώς εννοούσε και που αναφερόταν, δεν ενοχλήθηκαν καθόλου από το τεχνητό θόρυβο.
Είναι όσοι εκπροσωπούν εκείνα τα συμφέροντα που δεν θα ήθελαν να ξεφυτρώσουν μπροστά τους, νέου τύπου πιστωτικά ιδρύματα, με συνεταιριστική μορφή και οργάνωση τα οποία δεν θα μπορούν να ελέγχουν. Γιατί σε αυτά προφανώς αναφερόταν ο κ. Δραγασάκης όπως κι ο ίδιος διευκρίνισε στην ομιλία του. Αυτές τις συνεταιριστικές τράπεζες, που λειτουργούν εδώ και δεκάδες χρόνια στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα σε πιο εμβρυακή μορφή, τα πελατειακά συμφέροντα στην Ελλάδα, τις θεωρούν ανταγωνιστικές και τις βλέπουν όχι με μισό αλλά με εχθρικό μάτι, καθώς διεκδικούν το μονοπώλιο της πίστης και μάλιστα με το αζημίωτο.
Ο νόμος για την ανακεφαλαιοποίηση
Θα μπορούσαν όμως οι συνεταιριστικές τράπεζες, εάν αναπτυχθούν κάτω από ένα υγιές ρυθμιστικό πλαίσιο, να παίξουν ένα ρόλο ενισχυτικό της ανάπτυξης; Η κυβέρνηση απάντα θετικά στο ερώτημα αυτό και γι αυτό αποφάσισε με το νόμο για την ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών να θεσπίσει μέτρα ενίσχυσης τους.Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, οι σημερινές οικονομικές συνθήκες επιβάλλουν την προσέλκυση στους συνεταιρισμούς στρατηγικών εταίρων, σημαντικών κεφαλαιοδοτών που διαθέτουν τεχνογνωσία.
Απάντηση απόλυτα θετική στο ίδιο ερώτημα δίνει και μια σχετικά πρόσφατη(Απρίλιος του 2014) έρευνα-μελέτη του Ινστιτούτου Levy που συνέταξαν για το Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων και το Ινστιτούτο Εργασίας, της ΓΣΕΕ ο καθηγητής Δημήτρης Παπαδημητρίου και ο Taun N. Toay.
Tα στοιχεία που περιέχονται σε αυτή, είναι άκρως ενθαρρυντικά, σε μια χώρα όπου ο επίσημος, συστημικός εμπορικός τραπεζικός τομέας έχει ουσιαστικά καταρρεύσει και αδυνατεί, εδώ και 5 χρόνια να χρηματοδοτήσει την οικονομία και την ανάπτυξη.
Τι λέει η έκθεση
“Αν υποθέσουµε ότι η ζωτικότητα της ελληνικής οικονοµίας εξαρτάται από τη συνεχή δηµιουργία νέων µικροµεσαίων επιχειρήσεων και την επέκταση των υφιστάµενων επιχειρήσεων, τότε είναι προς το δηµόσιο συµφέρον να υπάρχει ένα δίκτυο ισχυρών, ανεξάρτητων και κερδοφόρων συνεταιριστικών χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων που ειδικεύονται στη χρηµατοδότηση τέτοιων επιχειρήσεων. Όταν οι δυνάµεις της αγοράς αποτυγχάνουν να παρέχουν τις χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες που είναι αναγκαίες και κερδοφόρες, τότε είναι σκόπιµο για την κυβέρνηση να συµβάλει στη δηµιουργία της αγοράς. Οι χρηµατοπιστωτικοί συνεταιρισµοί εµπίπτουν σε αυτή την κατηγορία. Δεν χρειάζονται κρατική επιχορήγηση και αυτού του είδους οι τράπεζες θα είναι επικερδείς µετά το κόστος για την εκκίνησή του”, τονίζεται στη μελέτη. Και συμπληρώνεται:
“Η κύρια προοπτική αυτής της πρότασης είναι ότι η πρωταρχική λειτουργία της χρηµατοπιστωτικής δοµής κάθε χώρας είναι να προωθεί την κεφαλαιακή ανάπτυξη της οικονοµίας—να αυξάνει την πραγµατική παραγωγική ικανότητα και την πλουτοπαραγωγική ικανότητα της οικονοµίας
Δεδοµένου ότι στην Ελλάδα ο υφιστάµενος τραπεζικός τοµέας είναι ιδιαίτερα αδύναµος όσον αφορά στην εξυπηρέτηση µικρών και νεοσύστατων επιχειρήσεων και ορισµένων οµάδων καταναλωτών τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές, τα εµπειρικά στοιχεία υποστηρίζουν τη σπουδαιότητα της προώθησης ενός προγράµµατος για την ανάπτυξη ενός δικτύου χρηµατοδοτικών συνεταιρισµών.
Τα άτοµα µε χαµηλά εισοδήµατα έχουν πολύ περιορισµένη πρόσβαση σε χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες. Αν και ο αποκλεισµός των χαµηλοεισοδηµατιών από την τραπεζική πίστωση υπήρχε πριν από την κρίση, η τάση αυτή επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ελλάδα. Πράγµατι, έχει υπάρξει µείωση του δανεισµού στον ιδιωτικό τοµέα στο σύνολο της ευρωζώνης λόγω της οικονοµικής ύφεσης και της έλλειψης ζήτησης, αλλά στην Ελλάδα η κεφαλαιακή επάρκεια του ελληνικού τραπεζικού τοµέα εξακολουθεί να είναι αδύναµη, καθιστώντας πολύ δύσκολη την πρόσβαση στη χρηµατοδότηση και την πιστωτική ρευστότητα”.
Οι συνεταιριστικές τράπεζες στην Ευρώπη
Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι επισημάνσεις της έκθεσης για την ανάπτυξη του συνεταιριστικού τραπεζικού τομέα στην Ευρώπη, σε σχέση με την μεγάλη υστέρηση που παρατηρίται στην Ελλάδα.
“Η µεγάλη καθυστέρηση στη θεσµική θεµελίωση και την ανάπτυξη των συνεργατικών πιστωτικών ιδρυµάτων στην Ελλάδα, ειδικά σε σύγκριση µε την εντυπωσιακή ανάπτυξη των εν λόγω ιδρυµάτων στην Ευρώπη, είναι στενά συνδεδεµένη µε την ιστορία των κρατικά ελεγχόµενων γεωργικών πιστώσεων στην πρώην Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδας, αναφέρεται χαρακτηριστικά.
“Ακόµα και ενόψει της κρίσης του ευρώ, οι συνεταιριστικές τράπεζες εξακολουθούν να αποτελούν µια µεγάλη δύναµη στο τοπικό ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστηµα, αν και σε διαφορετικό βαθµό ανά χώρα. Το 2010, οι ευρωπαϊκές συνεταιριστικές τράπεζες αντιπροσώπευαν το 21% του µεριδίου αγοράς στις καταθέσεις, µε το συνολικό ποσό να ανέρχεται στα 3.1 τρις ευρώ, και το 19% του µεριδίου αγοράς των δανείων, που ανερχόταν σε 3.3 τρις ευρώ, και κατείχαν περιουσιακά στοιχεία της τάξης των 5.6 τρις ευρώ. Οι τράπεζες απασχολούσαν 777.469 εργαζόµενους σε 3.874 υποκαταστήµατα. Ως παράδειγµα του σηµαντικού ρόλου που διαδραµατίζουν οι συνεταιριστικές τράπεζες, η ολλανδική τράπεζα Rabobank κατείχε το 40% του µεριδίου αγοράς στις καταθέσεις και το 29% του µεριδίου αγοράς των δανείων”, επισημαίνεται.
Η πρωτοβουλία των Γερμανικών Sparkasse
Οι συνεταιριστικές τράπεζες στην Ελλάδα
Τον Απρίλιο του 2014 , 16 συνεταιριστικές τράπεζες λειτουργούσαν στην Ελλάδα, µε συνολικό δίκτυο 181 υποκαταστηµάτων που καλύπτει σχεδόν το σηµαντικό µέρος της χώρας. Από τις προαναφερθείσες τράπεζες, τρεις έχουν ήδη λάβει το «πράσινο φώς» από την Τράπεζα της Ελλάδας να λειτουργούν πανελλαδικά ενώ άλλες 33 επτά έχουν φτάσει τα επίπεδα του συνεταιριστικού κεφαλαίου που απαιτούνται για να τους επιτραπεί η επέκταση των δραστηριοτήτων τους σε γειτονικές περιοχές. Επιπλέον, υπάρχουν 16 πιστωτικοί συνεταιρισµοί σε λειτουργία, οι οποίοι, πέρα από τις προσπάθειες που έχουν ξεκινήσει προκειµένου να εξελιχθούν σε συνεταιριστικές τράπεζες, είναι ενεργοί στη χορήγηση δανείων ή στη παροχή άλλων χρηµατοδοτικών διευκολύνσεων προς τα µέλη τους.
Υπάρχουν, συνήθως, έξι αναγνωρίσιµες τραπεζικές λειτουργίες που θα µπορούσαν να εκτελούν τα συνεταιριστικά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα: 1. Η παροχή ενός συστήµατος πληρωµών για αναλήψεις µετρητών και καταθέσεις, περιλαµβανοµένης της ασφάλισης των καταθέσεων και της έκδοσης πιστωτικών και χρεωστικών καρτών. 2. Ένα ασφαλές αποθετήριο για τις αποταµιεύσεις και τις συναλλαγές στους τραπεζικούς λογαριασµούς. 3. Η παροχή χρηµατοδότησης στα νοικοκυριά, συµπεριλαµβανοµένων των στεγαστικών δανείων, των δανείων για αυτοκίνητα και άλλα καταναλωτικά αγαθά. 4. Η παροχή εµπορικών τραπεζικών υπηρεσιών για δάνεια, υπηρεσίες µισθοδοσίας, καθώς και συµβουλές για την εκκίνηση επιχειρήσεων και τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις. 5. Η παροχή επενδυτικών τραπεζικών υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. 6. Η παροχή χρηµατοοικονοµικής εκπαίδευσης και συµβουλών για τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών.
Το γερµανικό συνεταιριστικό µοντέλο λειτουργεί σε τρία επίπεδα. Στο 1 επίπεδο υπάρχουν 2000 τοπικές τράπεζες, ένα σύστηµα Volksbanks και ένα σύστηµα Raiffeisenbanks, που αντιπροσωπεύουν 11.5 εκατοµµύρια µέλη. Στο 2 επίπεδο υπάρχουν τρεις περιφερειακές τράπεζες. Στο 3 επίπεδο υπάρχει ο κεντρικός θεσµός (DZ Bank), µια δηµόσια οντότητα µε την υποχρέωση να προωθεί ολόκληρο το γερµανικό συνεταιριστικό κίνηµα και να διασφαλίζει ρευστότητα προς και από τις συνεταιριστικές τράπεζες.
Ο γερµανικός τραπεζικός τοµέας
Δεδοµένου ότι η Γερµανία δεν έχει περιορισµούς στις τράπεζες που ασκούν ταυτόχρονα εµπορικές και επενδυτικές τραπεζικές δραστηριότητες, οι περισσότερες γερµανικές τράπεζες είναι παγκόσµιες τράπεζες και περιλαµβάνουν ιδιωτικές τράπεζες (που µέχρι το 2012 κατείχαν το 38% των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων), ταµιευτήρια δηµόσιας ιδιοκτησίας (µε 29,4% των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων) και συνεταιριστικές τράπεζες (µε 11,8% των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων).
Το γαλλικό μοντέλο
Το γαλλικό µοντέλο Ο γαλλικός τραπεζικός τοµέας κυριαρχείται από 5 µεγάλους τραπεζικούς οµίλους: την BNP Paribas, την Crédit Agricole, την Société Générale: BPCE, την Crédit Mutuel, την BP Group (συγχωνεύθηκε µε την Caisse d’Epargne in 2006) (Το συνολικό ενεργητικό στοιχείο του συστήµατος αναλογούσε σε 10 τρις ευρώ στο τέλος του 2011 [IMF 2012]. Ωστόσο, η χρηµατοπιστωτική κρίση επηρέασε σηµαντικά τον γαλλικό χρηµατοοικονοµικό τοµέα και οδήγησε σε µια σειρά από µεταρρυθµίσεις, διαχωρίζοντας τις κερδοσκοπικές δραστηριότητες από τις κεντρικές τραπεζικές διεργασίες (Baker & McKenzie, 2013).
Οι απαρχές των γαλλικών συνεταιριστικών τραπεζών
Ο πρώτος συνεταιρισµός στη Γαλλία, η Banque Populaire (BP), προέκυψε τη δεκαετία του 1870, αρκετά πριν την έντονη επέκταση του κλάδου στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο ρόλος των συνεταιριστικών τραπεζών έχει αυξηθεί περαιτέρω κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών, κυρίως λόγω της αύξησης του πεδίου των υπηρεσιών τους και τη γεωγραφική τους επέκταση µέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών. Η γαλλική συνεταιριστική τραπεζική δοµή Σήµερα, οι τρείς µεγαλύτερες γαλλικές συνεταιριστικές τράπεζες είναι η Credit Agricole (CA), o όµιλος BP (ο οποίος συγχωνεύθηκε µε την Caisse d’Epargne το 2006), και η Credit Mutual (CM). Ο Πίνακας 1 παρουσιάζει τα αντίστοιχα µερίδια της αγοράς που κατέχουν (Ayadi et al. 2010). Ως συνέπεια της ανάπτυξής τους, ο γαλλικός συνεταιριστικός τραπεζικός τοµέας έχει γίνει πιο κυρίαρχος από ό, τι στις περισσότερες άλλες χώρες στην Ευρώπη.
Παρά την επέκτασή τους, η διακυβέρνηση των συνεταιριστικών τραπεζών εξακολουθεί να περιστρέφεται γύρω από τα µέλη, µε την αρχή «ένα µέλος, µία ψήφος» να ισχύει για τα µέλη και των τριών συνεταιριστικών τραπεζών. Σε λειτουργική δοµή, υπάρχουν διαφορές ανάµεσα στις τρείς µεγάλες 71 συνεταιριστικές τράπεζες στη Γαλλία. Ενώ τόσο η CA όσο και η CM έχουν µια δοµή τριών στρωµάτων, µε τοπικά, περιφερειακά και εθνικά στρώµατα, ο όµιλος BP έχει µια δοµή δύο στρωµάτων (εθνικό και περιφερειακό).
Το ολλανδικό µοντέλο
Ο ολλανδικός τραπεζικός τοµέας Ο ολλανδικός τραπεζικός τοµέας αποτελείται από τρεις µεγάλες τράπεζες: την ABN Amro, την ING Group και την Rabobank. Η τελευταία έχει εξελιχθεί σε έναν σηµαντικό παίκτη στο ολλανδικό συνεταιριστικό τραπεζικό σύστηµα. Οι απαρχές των ολλανδικών συνεταιριστικών τραπεζών Οι συνεταιριστικές τράπεζες στην Ολλανδία διαµορφώθηκαν για πρώτη φορά προς το τέλος του 19ου αιώνα και ακολούθησαν το πρότυπο των συνεταιριστικών τραπεζών στη Γερµανία. Το 1898 δηµιουργήθηκαν οι πρώτες δύο ολλανδικές συνεταιριστικές τράπεζες και µέχρι το 1950 υπήρχαν πάνω από 1300. Η συγχώνευση δύο συνεταιριστικών κεντρικών τραπεζών το 1972 δηµιούργησε τη Rabobank. Αρχικά, η Rabobank ήταν µια γεωργική τράπεζα, αλλά εξελίχθηκε σε ένα φορέα που παρέχει επίσης ένα πλήρες φάσµα χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών σηµαντικής σηµασίας στον αστικό τοµέα (Ayadi et al. 2010).
Το ολλανδικό µοντέλο των συνεταιριστικών τραπεζών και η δοµή διακυβέρνησής του είναι µοναδικό στο ότι συνδυάζει τους ρόλους της τράπεζας, της κεντρικής τράπεζας και της εποπτικής αρχής.
Το ιταλικό µοντέλο
Στην Ιταλία, λειτουργούν στις αγροτικές περιοχές 728 τοπικές τράπεζες, µε 300 χιλιάδες µέλη, και δύο περιφερειακές τράπεζες. Το κεντρικό όργανο είναι το Istituto di Credito delle Casse Rurali ed Artigiane (ICCREA), που εδρεύει στη Ρώµη και ιδρύθηκε το 1963 και λειτουργεί πρωτίστως ως µέσο αναχρηµατοδότησης και παραλήπτης εκ µέρους των εν λόγω τραπεζών
Το ισπανικό µοντέλο
Υπάρχουν τρεις οντότητες που απαρτίζουν το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα στην Ισπανία: (1) τράπεζες, νοµικά καθιερωµένες ως εταιρείες περιορισµένης ευθύνης, (2) ταµιευτήρια, που είναι τα θεµέλια, και (3) συνεταιριστικά πιστωτικά ιδρύµατα, νοµικά καθιερωµένα ως συνεταιριστικές επιχειρήσεις. Ανάµεσα στους πιστωτικούς συνεταιρισµούς υπάρχουν (1) αγροτικές τράπεζες, (2) λαϊκά αποταµιευτικά ιδρύµατα και (3) επαγγελµατικές τράπεζες. Οι αγροτικές τράπεζες συνδέονται στενά µε τον αγροτικό τοµέα, αν και επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους σε άλλους τοµείς.
To κυπριακό µοντέλο
Ο κυπριακός συνεταιριστικός τραπεζικός τοµέας είναι ένας βασικός παράγοντας που συµβάλλει στη χρηµατοδότηση µε ένα ισχυρό δίκτυο, το οποίο συναγωνιζόταν από πολλές απόψεις τις ιδιωτικές εµπορικές τράπεζες πριν από την κρίση στην ευρωζώνη.
Πριν από την κατάρρευση των κυπριακών τραπεζών υπήρχαν περίπου εκατό συνεταιριστικά πιστωτικά ιδρύµατα, τα οποία δεν ελέγχονταν από την συνεταιριστική κεντρική τράπεζα µε την οποία συνδέονταν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC 2014) αναφέρει αυτή την έλλειψη ελέγχου ως αδυναµία του συστήµατος, δηλώνοντας ότι «αυτή η αποκεντρωµένη δοµή και η εγγύτητα µε τους δανειολήπτες οδήγησε σε απρόσεκτο δανεισµό, χωρίς σοβαρή επαλήθευση της ικανότητας των δανειοληπτών να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, και σε µια κουλτούρα µη αποπληρωµής. Ως εκ τούτου και λόγω της βαθιάς τρέχουσας ύφεσης, πάνω από το 40% του δανειακού χαρτοφυλακίου είναι τώρα µη εξυπηρετούµενο, δηλαδή, δεν έχει αποπληρωθεί από τους οφειλέτες και το ποσοστό αυτό αυξάνεται».
Επί του παρόντος, χρειάζονται περίπου 1,5 δισεκατοµµύρια ευρώ για την κάλυψη αυτών των δανειακών ζηµιών, που προκάλεσαν την παρέµβαση της ΕΚΤ και του ΔΝΤ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC 2014) περιγράφει τις γενικές πτυχές της παρέµβασης: Το σχέδιο αναδιάρθρωσης που εγκρίθηκε σήµερα αποτελεί µια πολύ σηµαντική αναθεώρηση της δοµής και των εµπορικών πρακτικών του οµίλου. Ο αριθµός των συνεταιριστικών πιστωτικών ιδρυµάτων θα µειωθεί στους 18 µέσω συγχωνεύσεων. Θα ανήκουν και θα ελέγχονται από το συνεταιριστικό κεντρικό όργανο, το οποίο µε τη σειρά του θα ανήκει κατά 99% στον νέο µέτοχο, που είναι το κράτος. Θα αναπτυχθούν κατάλληλες πολιτικές διαχείρισης κινδύνου, ανάληψης δανείων και διαχείρισης απαιτήσεων. Η ενεργή διαχείριση ενός µεγάλου µέρους των µη εξυπηρετούµενων δανείων, µέσω ενός νεοσύστατου εξειδικευµένου τµήµατος, αποτελεί βασικό στοιχείο του σχεδίου. Νέες οµάδες διαχείρισης βρίσκονται στη διαδικασία διορισµού τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο των πιστωτικών ιδρυµάτων. Μία από τις αδυναµίες του συστήµατος στην Κύπρο ήταν η έλλειψη πραγµατικής ρυθµιστικής εποπτείας από την Συνεταιριστική Κεντρική Τράπεζα.
Έχοντας ιδρυθεί το 1937 σύµφωνα µε τους νόµους και του κανόνες περί συνεταιριστικών κοινωνιών, η τράπεζα είχε χρεωθεί την κύρια ευθύνη της παροχής τραπεζικών και άλλων συναφών υπηρεσιών στα µέλη των συνεταιριστικών κοινωνιών (οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της αγροτικής κοινότητας στην Κύπρο). Με τον πάροδο του χρόνου, ωστόσο, η κεντρική τράπεζα επεκτάθηκε σε όλες τις τραπεζικές υπηρεσίες και, ως αποτέλεσµα, ασχολιόταν λιγότερο µε το δίκτυο της, το οποίο δεν υπάγετο νοµικά στην κεντρική τράπεζα, και ανησυχούσε περισσότερο για τον δικό της ισολογισµό. Υπάρχουν κάποια κοινά στοιχεία εδώ µε το σύστηµα στην Ελλάδα τόσο από την άποψη της απουσίας µιας κεντρικής συνεταιριστικής τράπεζας µε πραγµατικές ρυθµιστικές και εποπτικές εξουσίες όσο και από τη σκοπιά των µη εξυπηρετούµενων δανείων, τα οποία µπορούν να ευδοκιµήσουν σε ένα τόσο αποκεντρωµένο σύστηµα.
http://diulistirio.blogspot.gr/
Ενημερωθείτε για ότι συμβαίνει με ένα στη σελίδα μας.
Το Διυλιστήριο ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρει σχετικά με τα άρθρα που δημοσιεύονται τα οποία απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους.
Αφήστε το μήνυμά σας
Δημοσίευση σχολίου